NAVIGEER REGVERDIGHEID IN JOU FAMILIEBOERDERY
André Diederichs
VERBEEL JOU! Stel jou ’n familieonderneming voor waar harmonie deur elke interaksie en elke besluit wat geneem word resoneer, so asof elke familielid ’n musieknoot in ’n pragtige melodie is wat naatloos saamsmelt om perfekte harmonie te skep. Waar dit nie net gaan oor die sukses van die besigheid nie, maar ook oor die familiebande wat ons saamsnoer. Dit is ’n tapisserie van liefde, vertroue en gedeelde drome. 
VERGELYK dit met ’n familieonderneming waar elke oggend soos ’n slagveld voel en wantroue die bande wat ons eens bymekaar gehou het vernietig het. As kinders het ons in die belofte van regverdigheid en geleenthede geglo, maar nou laat die oorheersende gevoel van onregverdigheid ons magteloos en alleen voel.
NAVIGEER REGVERDIGHEID IN 'N FAMILIEBOERDERY
Om regverdigheid tussen kinders in ’n familieonderneming te navigeer kan inderdaad ’n komplekse kwessie wees. Kinders kan verskillende diensjare of vlakke van betrokkenheid hê, wat dit uitdagend kan maak om te verseker dat familielede regverdig beloon word.
Sommige ouers besluit om alle kinders gelyk te behandel in ’n familieonderneming, ongeag hul betrokkenheid of bydraes. Dit mag op die oog af billik lyk maar dit kan, beide binne die familie en die besigheid self, tot kwessies van onredelikheid en gegriefdheid lei.
Waarnemings as ’n familieondernemingkonsultant:
Dekades se ondervinding, met meer as 600 konsultasies en vele mediasies, het my geleer hoe swaar die emosionele las, om voortdurend te streef om regverdig te wees, op ouers kan weeg.
As ’n ouer verstaan ek hoekom ouers emosioneel gedreineer kan voel om te probeer om die kompleksiteite van familiedinamika te navigeer en aan die uiteenlopende behoeftes van elke kind te voldoen.
As ’n familieondernemingkonsultant moet ek ouers begelei om hul langtermynvisie vir die familieonderneming te balanseer met die onmiddellike impak van hul besluite op hul kinders se lewens en loopbane.
Hulle worstel dikwels met die oorwegings tussen korttermynbehoeftes, deur te probeer om elke kind gelukkig te hou, en om langtermyngroei en volhoubaarheid van die familieonderneming te verseker.
Om hierdie teenstrydige gedagtes en emosies te navigeer vereis noukeurige oorweging. 'N FAMILIEONDERNEMING-GRONDWET is ’n goeie hulpmiddel om oop kommunikasie te verseker en om op die beste belange van beide die familie en die sakeonderneming te fokus. 
Dit bevorder gesonde verhoudinge tussen die kinders en handhaaf deursigtige besluite wat ouers help om ingeligte keuses te maak wat die familie en die sakeonderneming se behoeftes balanseer.
TIPIESE OPSIES OM RYKDOM TE VERDEEL
Regverdigheid (Billikheid) in 'n familieonderneming word in twee kategorieë verdeel, naamlik Eienaarskap en Vergoeding.
- Tipiese Eienaarskap-opsies:
Bates bly in ’n Familietrust: Kinders en hul natuurlike afstammelinge is bloot begunstigdes in die Familietrust wat deur trustees bestuur word en begunstigdes het nie gevestigde regte nie. Die Trustakte dikteer die diskresionêre bevoegdhede van die trustees.
Eenvoudige gelykheid: Bates word gelykop tussen kinders verdeel, ongeag die persoonlike bydrae van familielede tot die sakeonderneming, via aandeelhouding of as gelyke begunstigdes in ’n Familietrust/s
Bateverdeling volgens bydrae: Slegs die kinders wat aktief betrokke is ontvang sakebates via aandeelhouding of as begunstigdes in 'n Familietrust/s
Is gelykheid regverdig?
Dekadelange ondervinding het my geleer dat gelykheid nie noodwendig regverdig is nie. Tipiese voorbeelde wat ek die afgelope jaar moes hanteer, is:
- ’n Twee-en-Sestig-jarige boer van die Noord-Kaap boer al meer as 40 jaar saam met sy pa terwyl sy broer ’n suksesvolle ingenieursmaatskappy in Gauteng gevestig het en op sy eie welvaart geskep het. Die 84-jarige PA glo kinders moet gelyk behandel word en wil nou die plaas gelykop (50%) tussen die twee broers verdeel. IS DIT REGVERDIG?
- Twee broers en ’n suster is betrokke by ’n familieonderneming in ’n buurland. Albei die broers was van die begin af by die familieonderneming betrokke. Hulle het albei 24% van die aandele ontvang. ’n Paar jaar gelede is hul Pa oorlede en hul Ma het sy aandeelhouding van 24% geërf wat haar 48% aandeelhouding gee. Die oorblywende 4% behoort aan die dogter. Die ma wil binnekort aftree en sy wil nou 20% van haar aandele aan die suster oordra om haar aandeelhouding dieselfde as die broers te maak.
Die broers is ontsteld omdat hul suster eers 12 jaar nadat hulle die besigheid begin het by die familieonderneming aangesluit het. IS DIT REGVERDIG?
- Twee broers en ’n suster is begunstigdes in ’n Familietrust. Slegs een broer het na hul Pa se dood saam met sy Ma aangehou boer terwyl die ander broer en suster ander beroepe gevolg het. Die broer en suster wat nie by die plaas betrokke is nie, wil hul deel as begunstigdes “verkoop” en eis dat die netto waarde van die plaas gelykop tussen die drie kinders verdeel word. Die broer wat aanhou boer het, kan nie bekostig om 2/3 aan sy broer en suster te betaal nie en sal dalk selfs die plaas moet verkoop as hy gedwing word om sy broers en susters te betaal. IS DIT REGVERDIG?
Alhoewel gelyke bevoordeling vir alle kinders in terme van eienaarskap op die oog af billik kan lyk, is dit noodsaaklik om te oorweeg of dit werklik die waarde en bydraes van elke individu weerspieël. Die implementering van ’n meriete-gebaseerde benadering tot eienaarskap kan help om te verseker dat belonings regverdig verdeel word, gebaseer op elke kind se betrokkenheid, prestasie en bydrae tot die besigheid.
Sweetkapitaal
Erkenning van Sweetkapitaal is ’n deurslaggewende faktor in die bepaling van erfenis binne ’n familieonderneming. Erkenning en beloning van langtermyn- betrokkenheid en toewyding kan ’n gevoel van regverdigheid en lojaliteit bevorder onder familielede wat by die sakeonderneming betrokke is. Kinders wat aansienlike tyd en moeite aan die sukses van die sakeonderneming bestee het, moet toepaslik erken en beloon word in erfenisreëlings. Hierdie erkenning kan help om harmonie binne die familie te handhaaf. Dit kan ook die kontinuïteit van die familieonderneming verseker deur deurlopende toewyding en betrokkenheid van familielede aan te moedig.
Hou ook in gedagte dat jonger familielede uitsonderlik kan presteer en aansienlik kan bydra tot die sukses en groei van die familieonderneming. Dit is noodsaaklik om prestasie en bydrae ook te erken en te beloon, eerder as om slegs aandeelhouding op senioriteit of diensjare in die familieonderneming te baseer.
- Opsies om kinders wat betrokke is te vergoed
Gelyke vergoeding vir familielede in ’n familieonderneming, ongeag individuele bydraes, is nie altyd regverdig of volhoubaar op die langtermyn nie.
Hier is ’n paar redes hoekom:
Gelyke vergoeding ongeag individuele bydraes kan lei tot ’n gebrek aan aansporing vir familielede om op hul beste te presteer. As iemand weet dat hulle dieselfde vergoeding sal ontvang ongeag hul poging of prestasie, is hulle dalk nie gemotiveer om uit te blink of hul volle potensiaal tot die besigheid by te dra nie. Onthou: Beloning Dryf Gedrag.
Gelyke vergoeding kan onregverdig wees teenoor familielede wat meer bydra of beter as ander presteer. Presterende individue kan ondergewaardeer en ongemotiveerd voel as hul pogings nie behoorlik erken en beloon word nie.
Die Beste Praktyk is om Prestasiekontrakte vir elke familielid te skep wat hul Sleutelverantwoordelikhede en Hoe Dit Gemeet Sal Word duidelik uiteensit.
Dit laat ’n meriete-gebaseerde benadering tot vergoeding toe omdat vergoeding met individuele bydraes, vaardighede en prestasie belyn word. Dit bevorder ’n wenkultuur binne die familieonderneming.
VERGELYK dit met ’n familieonderneming waar elke oggend soos ’n slagveld voel en wantroue die bande wat ons eens bymekaar gehou het vernietig het. As kinders het ons in die belofte van regverdigheid en geleenthede geglo, maar nou laat die oorheersende gevoel van onregverdigheid ons magteloos en alleen voel.
NAVIGEER REGVERDIGHEID IN 'N FAMILIEBOERDERY
Om regverdigheid tussen kinders in ’n familieonderneming te navigeer kan inderdaad ’n komplekse kwessie wees. Kinders kan verskillende diensjare of vlakke van betrokkenheid hê, wat dit uitdagend kan maak om te verseker dat familielede regverdig beloon word.
Sommige ouers besluit om alle kinders gelyk te behandel in ’n familieonderneming, ongeag hul betrokkenheid of bydraes. Dit mag op die oog af billik lyk maar dit kan, beide binne die familie en die besigheid self, tot kwessies van onredelikheid en gegriefdheid lei.
Waarnemings as ’n familieondernemingkonsultant:
Dekades se ondervinding, met meer as 600 konsultasies en vele mediasies, het my geleer hoe swaar die emosionele las, om voortdurend te streef om regverdig te wees, op ouers kan weeg.
As ’n ouer verstaan ek hoekom ouers emosioneel gedreineer kan voel om te probeer om die kompleksiteite van familiedinamika te navigeer en aan die uiteenlopende behoeftes van elke kind te voldoen.
Eenvoudige gelykheid: Bates word gelykop tussen kinders verdeel, ongeag die persoonlike bydrae van familielede tot die sakeonderneming, via aandeelhouding of as gelyke begunstigdes in ’n Familietrust/s
Bateverdeling volgens bydrae: Slegs die kinders wat aktief betrokke is ontvang sakebates via aandeelhouding of as begunstigdes in 'n Familietrust/s
Is gelykheid regverdig?
Dekadelange ondervinding het my geleer dat gelykheid nie noodwendig regverdig is nie. Tipiese voorbeelde wat ek die afgelope jaar moes hanteer, is:
- ’n Twee-en-Sestig-jarige boer van die Noord-Kaap boer al meer as 40 jaar saam met sy pa terwyl sy broer ’n suksesvolle ingenieursmaatskappy in Gauteng gevestig het en op sy eie welvaart geskep het. Die 84-jarige PA glo kinders moet gelyk behandel word en wil nou die plaas gelykop (50%) tussen die twee broers verdeel. IS DIT REGVERDIG?
- Twee broers en ’n suster is betrokke by ’n familieonderneming in ’n buurland. Albei die broers was van die begin af by die familieonderneming betrokke. Hulle het albei 24% van die aandele ontvang. ’n Paar jaar gelede is hul Pa oorlede en hul Ma het sy aandeelhouding van 24% geërf wat haar 48% aandeelhouding gee. Die oorblywende 4% behoort aan die dogter. Die ma wil binnekort aftree en sy wil nou 20% van haar aandele aan die suster oordra om haar aandeelhouding dieselfde as die broers te maak.
-
harmonie binne die familie te handhaaf. Dit kan ook die kontinuïteit van die familieonderneming verseker deur deurlopende toewyding en betrokkenheid van familielede aan te moedig.
Hou ook in gedagte dat jonger familielede uitsonderlik kan presteer en aansienlik kan bydra tot die sukses en groei van die familieonderneming. Dit is noodsaaklik om prestasie en bydrae ook te erken en te beloon, eerder as om slegs aandeelhouding op senioriteit of diensjare in die familieonderneming te baseer.
- Opsies om kinders wat betrokke is te vergoed
Gelyke vergoeding vir familielede in ’n familieonderneming, ongeag individuele bydraes, is nie altyd regverdig of volhoubaar op die langtermyn nie.
Hier is ’n paar redes hoekom:
Gelyke vergoeding ongeag individuele bydraes kan lei tot ’n gebrek aan aansporing vir familielede om op hul beste te presteer. As iemand weet dat hulle dieselfde vergoeding sal ontvang ongeag hul poging of prestasie, is hulle dalk nie gemotiveer om uit te blink of hul volle potensiaal tot die besigheid by te dra nie. Onthou: Beloning Dryf Gedrag.
Gelyke vergoeding kan onregverdig wees teenoor familielede wat meer bydra of beter as ander presteer. Presterende individue kan ondergewaardeer en ongemotiveerd voel as hul pogings nie behoorlik erken en beloon word nie.
Die Beste Praktyk is om Prestasiekontrakte vir elke familielid te skep wat hul Sleutelverantwoordelikhede en Hoe Dit Gemeet Sal Word duidelik uiteensit.
-
Dit laat ’n meriete-gebaseerde benadering tot vergoeding toe omdat vergoeding met individuele bydraes, vaardighede en prestasie belyn word. Dit bevorder ’n wenkultuur binne die familieonderneming.
Gelyke vergoeding ongeag prestasie kan hierdie beginsel ondermyn en ongelukkigheid onder familielede skep wat voel dat hul pogings nie erken of regverdiglik beloon word nie.
SLOTOPOMERKING
'n Les het die irriterende manier om homself te herhaal totdat ons die les leer en toepas. Iets wat nie regverdig is nie, het dieselfde effek. As iets nie regverdig is nie, sal dit nie verdwyn nie, maar bloot weer opduik. Soos die wyse Afrikaanse skrywer C.J. Langenhoven tereg gesê het: Niks is ooit finaal besleg wat nie regverdig besleg is nie
Voetspore (2024) is die tweede boek in die reeks van drie en volg op Nalatenskap – Die Soet en Suur van Familieondernemings (2022). Die derde boek, Rentmeesterskap, sal waarskynlik laat in 2025 voltooi word.
Die reaksie op sy eerste boek in hierdie reeks, Nalatenskap, was so groot dat André besluit het om dit na ’n trilogie te verander. Hoewel elke roman afsonderlik gelees kan word, is daar elemente wat van die een roman na die ander oorspoel.
Daar is drie verweefde, maar onafhanklike verhale. Elke boek fokus op sy eie sentrale narratief met bestaande karakters asook nuwe karakters wat bygevoeg word. Voetspore hervat die ou stories in Nalatenskap en laat nuwe ervarings van soet en suur voortleef.
Die lesers het die werklike en fiktiewe karakters in die twee hoofstories reeds in die eerste boek, Nalatenskap, ontmoet.
Die derde hoofstorie begin in VOETSPORE. Dit stel die leser aan nuwe karakters en gebeure voor. Peet Willemse en sy vrou Marlene, boer in die Piketberg-omgewing en moet aan hul dertigjarige seun vertel dat hy aangeneem is. Om die intrige verder te verdiep, het Peet ook ’n buite-egtelike seun, Dieter, van wie sy vrou Marlene nie weet nie. Omstandighede veroorsaak dat hy dit nou aan sy vrou moet openbaar. Die verhaal neem die leser deur al die dramas wat dit veroorsaak.
Voetspore help nie net familieondernemings om sinvol op te tree nie, maar ook individue om die pad vorentoe te karteer.
Bestel NALATENSKAP aanlyn by https://naledi.co.za/product/nalatenskap/ BESTEL HIER
VOETSPORE sal DESEMBER 2024 beskikaabar wees. Vir vooraf-bestellings stuur ‘n WhatsaApp 082 453 3288 of ‘nm epos na This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
